Kan kunst ons nog redden?

Kan de kunst ons nog redden van het wegzakken in het moeras van de middelmatigheid? Wakker schudden uit onze gemakzuchtige slaap van het alledaagse ‘makkelijke’ leven en lonkende vergetelheid? Wat raakt ons nog in het dagelijkse bombardement van prikkels, personal marketing, live streams en social stories?

Terwijl de huidige culturele en maatschappelijke thema’s schreeuwen om kunstenaars met een mening, lijken ze vooral bezig met business en verdienmodellen. Waar is de kunst als disruptief, schokkend, blaffend, schreeuwend?

Kunst die ergens over mag gaan. Niet mooi, maar zuur als Fluoroantimonic acid! Niet gevoelig, maar bijtend! Kunst niet opgeslagen in verfijnde koepels met gedempt licht en verfijnd geconditioneerde zalen, maar het liefst op ruwe muren ‘in your face’!

Niet leren schilderen als Rembrandt, maar leren creëren als Banksy, daar waar het er toe op, op straat! In het oog van alledag om je uit te dagen, je te verwonderen, om je te vragen je oordeel echt te onderzoeken! Kan kunst het nog?

Dat vraag ik mij dan af terwijl ik door De Fundatie loop. ‘Vrijheid, de vijftig kernkunstwerken vanaf 1968′ een mooie expositie met dito boek.  Spannende werken, uitdagend, soms confronterend, keurig verscholen onder de geglazuurde UFO.

Een overzichtstentoonstelling is natuurlijk altijd ‘uitdaging met terugwerkende kracht’, vooral aanzettend tot glimlachende beschouwing of niet? De curatoren hebben immers besloten dat dit de belangrijkste kernkunstwerken zijn.

Mooi, maar blijft mijn vraag ‘waar hebben ze zich verscholen, die commentatoren van ons huidig tijdsgewricht?’ Wanneer kruipen ze de academie uit om zich te roeren, te spiegelen, te confronteren, aandacht te eisen? Is de klimaatmars een eerste voorzichtige eruptie van jong aanstormend disruptief talent?  De nieuwe Banksy’s of JR’s schreeuwend in je gezicht! Ik hoop het!

Kan kunst ons nog redden? Of hebben we de kunst gered en is de verbijstering, de verwondering, gestorven?

Bang voor de angst? Omarm onzekerheid!

Twitter is een mooie graadmeter voor de ingeslopen angst in de maatschappij. De Telegraaf trouwens ook, hoewel ik mij bij de laatste vaak afvraag ‘geloven de lezers dit echt?’ Soms kijk ik met stijgende verbazing? Waarom toch die angst?

We leven in een van de rijkste en gelukkigste landen ter wereld, maar als ik Twitter mag geloven is het einde nabij! We lijken alles te verliezen, onze banen, onze cultuur, onze eigenheid! Waar komt die angst toch vandaan? En waarom blijft die in stand, terwijl we in bijna alle ‘systemen’ in de top 10 meehobbelen. Gezondheidszorg, pensioen, sociaal vangnet doen het best goed en qua veiligheid hebben we statistisch ook niet te klagen. Tuurlijk er is altijd iets te wensen. En grote systeemveranderingen, in diezelfde zorg en pensioenstelsel, en de robotisering houden we echt niet tegen. Zelfs het inmiddels beruchte basisinkomen gaat er vast ooit komen, ondanks de angst dat Nederland dan collectief aan het luieren slaat.

Omarm onzekerheid

Bang voor de angst! Hard roeptoeteren om hem te bezweren, te duiden naar eenvoudige oorzaken en nog eenvoudigere oplossingen! ‘Bouw een muur’, virtueel of niet, als oplossing voor angst. Of is het onzekerheid? Het lijkt of we er niet mee om kunnen gaan. Bang voor de toekomst, het onbekende, het niet kunnen duiden, het gevoel tussen wal en schip te vallen? Niet gezien of gehoord te worden?

Op Twitter zijn het vaak wat oudere ‘zuurpruimen’ die angst lijken te adopteren als de plaats om onzekerheid in te laten wonen. Hun ‘natural habitat’ zeg maar. Maar ook in gesprekken met jongeren en studenten is onzekerheid heel vaak het onderliggende thema. Onzekerheid over de toekomst! Gelukkig leidt die onzekerheid zelden tot roeptoeteren op Twitter of De Telegraaf, maar vaak wel tot een soort verlamming en meer dan soms tot depressie.

Onzekerheid het meest veronachtzaamde thema in het onderwijs, terwijl het in het hoofd van de student zo belangrijk is. Wat zou er gebeuren als je die onzekerheid omarmt. Als drijvende kracht ziet voor alles wat kan en wil ontstaan. Benoemen, delen en accepteren dat de enige zekerheid onzekerheid is. Kun je met verwachtingsvolle spanning vooruit kijken naar wat er komen gaat in vertrouwen dat je de capaciteiten hebt om er iets van te maken?

Maak onzekerheid eens tot thema van discussie! Bespreek en bedenk met elkaar handelingsrepertoire om er iets mee te doen. Kunnen we dat? Zou dat een einde kunnen maken aan de generaties van droeve angstige roeptoeters? De omslag naar een generatie die omarmt dat alles steeds onzekerder wordt, maar in de wetenschap dat ze de kwaliteiten hebben om er mee te ‘dealen’ op die momenten dat het er toe doet!

Als ik dan iets mag wensen voor 2019, dan wens ik dat!

Places of sanctuary

Soms kom je op plekken waar je wilt blijven omdat ze goed voelen, omdat ze de mooite waard zijn. Onlangs was ik in Boston en liep de Boston Public Library binnen. Een plek die meteen goed voelt. Rust in de drukte van de stad, geweldige architectuur en een ‘feel of welcome’.

Vooral de studiezaal met die prachtige groene lampen straalt een rust uit die aanzet tot reflectie en academisch onderzoek. Studenten, toeristen, inwoners, jong, oud een heel divers publiek zit in stilte in de zaal. Ieder met zijn eigen gedachte en object van studie.

Places of sanctuary dacht ik ineens! ‘Wat heeft Google hierover op te merken’ vroeg ik mij af en de respons kwam direct City of Sanctuary! Ierland, na 6 weken door Ierland te zijn getrokken verbaasde het mij niet. Een organisatie die bijdraagt aan die ‘feel of welcome’, werkt aan inclusiviteit, voor iedereen zonder enig politiek of geloofsoogmerk. Werken aan een cultuur waar iedereen welkom is!

Kom je ooit in Boston bezoek dan zeker de Public Library. Wat is jouw favoriete plek?